پایش بیولوژیکی کارگران پتروشیمی

دسته: مقالات منتشر شده در 02 شهریور 1401
نوشته شده توسط Admin بازدید: 530

پایش بیولوژیکی کارگران صنعت پتروشیمی در مواجهه با بنزن، تولوئن، زایلن، متیل اتیل کتون و فنل در جنوب ایران

سابقه و هدف: ترکیبات آلی و فرّار (VOCs)، از جمله مواد سرطان زا و ترکیبات سمّی در صنایع پتروشیمی تولید می شوند. ما این مطالعه را به منظور بررسی مواجهه تنفسی کارگران با غلظت های مختلف VOC ها و مقایسۀ نتایج حاصل از این مطالعه با سطوح ادراری متابولیت آن و بررسی ارتباط بین آنها در صنایع پتروشیمی انجام دادیم.

 

مواد و روش ها: قرار گرفتن در معرض بنزن، تولوئن، ایزومرهای زایلن، فنل و متیل اتیل کتون (MEK) در 104 کارگر مرد با استفاده از پمپ نمونه برداری شخصی و لوله جاذب کربن فعال در ناحیه تنفسی مورد ارزیابی قرار گرفته و سپس، با استفاده از کروماتوگرافی گازی- اسپکترومتری جرمی (GC-MS) آنالیز شدند. نمونه های ادرار با کمک کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC-UV) و کروماتوگرافی گازی- آشکارساز یونیزاسیون شعله (GC-FID) تحلیل شدند.

 

یافته ها: میانگین ترانس ادراری، ترانس موکونیک اسید ادراری (tt-MA) 1431 میکروگرم بر گرم کراتینین بود و همچنین هیپوریک اسید ، متیل هیپوریک اسید، فنل و MEK نیز به ترتیب 0.349، 0.444، 0.098 گرم بر گرم کراتینین و 0.15 میلیگرم بر لیتر گزارش شدند. میانگین غلظت بنزن در ناحیه تنفسی بیشتر از مقدار حد آستانه (TLV) توصیه شده توسط کنفرانس امریکایی متخصصین بهداشت صنعتی دولتی (ACGIH) بود.

 

استتنتاج: در این مطالعه، بین بنزن در ناحیه تنفسی و tt-MA ادراری در افرادی که در معرض غلظت های بالاتری از بنزن، کمتر یا بیشتر از 1 ppm، قرار دارند، رابطه معناداری وجود دارد. علاوه براین، نتایج مشابهی برای سایر هیدروکربن ها و سطح شاخص بیولوژیکی ادراری آنها مشاهده شد. این ارتباط بین فنل در ناحیه تنفسی و ادرار از طریق مواجهه با فنل موجود در هوا در غلظت های بالاتر و کمتر از 0.049 ppm نیز مشاهده شد. همچنین ارتباط بین MEK در تنفس و ادراز در غلظت های بالاتر یا کمتر از 0.1 ppm هم مطلوب بودند.

 

ترکیبات آلی فرّار (VOCs) از جمله ترکیبات کربن موجود در هوا هستند که تحت فشار و دمای اتمسفر تبخیر می شوند. آنها معمولآ در محیط، محل کار و محصولات مصرفی یافت شده و از راه های مختلف جذب بدن انسان می شوند. اما به دلیل فشار بخار بالای این ترکیبات، استنشاق تنها مسیر اصلیِ مواجهه با این ترکیبات است. VOC ها می توانند اثرات نامطلوبی بر سلامت انسان و محیط زیست داشته باشند. بنزن، تولوئن، ایزومرهای زایلن، فنل و متیل اتیل کتون (MEK) پرمصرف ترین VOC ها هستند که در صنایع مختلف کاربرد زیادی دارند. بنزن جزء ترکیباتی است که توسط آژانس بین المللی تحقیقات سرطان (IARC) در رأس مواد سرطان زای انسانی شناخته شده است و کنفرانس امریکایی متخصصین بهداشت صنعتی دولتی (ACGIH) نیز آن را در بروز سرطان پوست دخیل می داند که باعث مسمومیت خون، آنمی آپلاستیک، لوسمی حاد میلوژن و لنفوم می شود. تولوئن در حال حاضر بعنوان یک سرطان زا طبقه بندی نمی شود اما مواجهه با آن می تواند خطر ابتلا به سرطان رکتوم و روده بزرگ را افزایش داده و حتی کلیه ها و سیستم عصبی را تحت تأثیر قرار دهد. برخی از مطالعات نشان داده اند که ارتباط مستقیمی بین مواجهه با زایلن و سرطان رکتوم، روزه بزرگ و کم خونی وجود دارد. از طرفی، اثرات نامطلوب این فرآورده شیمیایی بر ریه ها، کبد و کلیه ها غیر قابل انکار است. استنشاق فنل ممکن است اثرات منفی بر سلامت انسان من جمله سرطان ریه و معده، سرطان خون، اختلالات قلبی عروقی، کلیه و غدد درون ریز به همراه داشته باشد. مواجهه شدید با MEK می تواند باعث اختلالات عصبی، گوارشی، اختلالات پوستی و رفتاری شود. به طور کلی، صنایع پتروشیمی من جمله صنایع بزرگ از نظر بهداشت حرفه ای و ایمنی صنعتی از اهمیت بالایی برخوردار هستند. به دلیل فرایند تولید، مخازن ذخیره سازی و فاضلاب این صنایع یکی از منابع انتشار VOC ها در اتمسفر محسوب می شوند. پایش بیولوژیکی کارگرانی که در معرض حلال ها قرار می گیرند، پایشی محیطی مکملی است که می تواند برای ارزیابی اثرات حجم کار، عادات کاری، مواجهه با مسیرهای مختلف و ارزیابی خطرات سلامتی مورد استفاده قرار گیرند. ACGIH ترانس، ترانس موکونیک اسید (tt-MA)، اسید هیپدریک (HA)، ایزومرهای متیل هیپوریک اسید (2-MHA، 3-MHA و 4-MHA)، فنل و MEK را بعنوان متابولیت های ادراری در مواجهه با بنزن، تولوئن، ایزومرهای زایلن (O، M و P زایلن)، فنل و MEK معرفی کرده است. هدف از این مطالعه، بررسی مواجهه شغلی با VOCs در دستگاه تنفسی کارگران، مقایسه شاخص بیولوژیکی ادرای آنها و یافتن ارتباط بین آنها در صنایع پتروشیمی ماهشهر در استان خوزستان، ایران بود.

 

هدف از این مقاله، بررسی مواجهه با VOC ها و متابولیت های ادرای در کارگران صنعت پتروشیمی است. میانگین غلظت بنزین در دستگاه تنفسی بالاتر از TLV توصیه شده توسط ACGIH بود اما غلظت سایر ترکیبات کمتر از حد استاندارد گزارش شد. اگرچه بنزن مادۀ اولیه در اکثر صنایع نیست و فقط در دو صنعت کاربرد دارد، اما در هوای محیط همه صنایع وجود دارد. به نظر می رسد باد بنزن را به تمام سایت های صنعتی منطقۀ پتروشیمی منتقل می کند. بهرامی و همکارانش گزارش دادند که وقتی سطح بنزن در ناحیه تنفسی افراد بالاتر از 0.17 ppm باشد، می توان از طریق بررسی سطح tt-MA ادراری تشخیص داد که این افراد در معرض بنزن بوده اند یا خیر. در غلظت های کمتر از 0.17 ppm، tt-MA متابولیت اسید سوربیک است. بنابراین، استفاده از tt-MA بعنوان شاخص زیستی بنزن پیچیده است. استفاده از نوشیدنی های طعم دار و تنقلات شیرین می تواند باعث دفع tt-MA از طریق ادرار شود. مطالعات مختلفی توسط چندین نویسنده از شهرهای صنعتی مختلف به منظور بررسی پراکندگی VOC های موجود در هوا و منابع آنها انجام شده است. VOC های منتشر شده از منابع صنعتی به جوّ ممکن است باعث آلودگی محلی شود. در یک شهر صنعتی، انتشار VOC نه تنها می تواند از منابع صنعتی منتج شود، بلکه می تواند تحت تأثیر عوامل محیطی نیز قرار گیرد. به این نتیجه رسیدیم که غلظت tt-MA، 2-MHA، 3-MHA، فنل و MEK در ادرار کارگرانی که فضای باز کار می کنند به طور قابل توجیهی بالاتر از کارگرانی است که در محیط داخلی صنایع کار می کنند. اما غلظت 4-MHA و HA ادرار در هر دو گروه اختلاف چندانی نداشت. این مشاهدات را می توان با این واقعیت توضیح داد که غلظت VOC ها در محیط بیرون بیشتر از محیط داخلی است.

 

میانگین غلظت بنزن در دستگاه تنفسی و tt-MA ادراری بالاتر از TLV و شاخص های مواجهه بیولوژیکی (BEI) توصیه شده توسط ACGIH بود اما غلظت سایر ترکیبات کمتر از حد استاندارد بود. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که سطوح tt-MA، 2-MHA، 3-MHA، 4-MHA، فنل و MEK در افراد سیگاری بیشتر از افراد غیرسیگاری است. همچنین، این داده ها نشان دادند که tt-MA، HA، MHA و MEK با غلظت هیدروکربن های مرتبط همبستگی معناداری دارند. در صنعت پتروشیمی، میزان دفع متابولیت های VOC ادرار در کارگرانی که شدیدآ در معرض VOC ها قرار داشتند، بیشتر از سایر کارگران بود.