لایکرا، اسپاندکس و الاستان. این مواد چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟ آیا آنها با یکدیگر یکی هستند؟
لباس خوب نه تنها باید ظاهر زیبایی داشته باشد بلکه باید از کیفیت بسیار خوبی نیز برخوردار باشد و علاوه بر آن فرد در آن احساس راحتی داشته باشد. به طور کلی موادی که به صورت معمول برای تولید البسه به کار برده می شوند همانند پلی استر، نایلون، نخ و غیره موادی نرم و لطیف می باشند ولی به ترکیبی از سایر مواد نیاز دارند تا بتوانند گزینه ایده آلی برای تولید پوشک باشد. الاستان صنعت پارچه سازی را از زمان اختراع خود در سال ۱۹۳۷ به طور کلی با انقلابی روبرو کرد. در مقاله های گذشته ما به کاربرد الاستان در تولید کاپشن ها پرداختیم و موارد کیفی و دلایلی را عنوان کردیم که این ماده به عنوان یکی از مهم ترین نقش ها در صنعت البسه شناخته می‌شود امروز می خواهیم نگاهی به سایر مواد کاربردی در سایر صنایع پوشاک بیاندازیم و علاوه بر آن به تفاوت های بین الاستان با سایر اسامی بپردازیم که معمولاً به طور جایگزین برای آن به کار برده می شوند همانند لایکرا، اسپاندکس و غیره.
چه تفاوتی بین الاستان، اسپاندکس و لایکرا وجود دارد؟
پیش از آنکه به تاریخچه الاستان بپردازیم ابتدا می توانیم تعدادی از مشکلاتی که در این حوزه وجود دارند را بیان کنیم و تفاوت اصلی بین انواع متمایز از این ماده را بنویسیم. سؤالی که در ابتدا مطرح می‌شود در این مورد خلاصه شود که ایا لایکرا، الاستان و اسپاندکس مواد یکسانی هستند یا با همدیگر متفاوت می باشند؟ پاسخ به سوال اول مثبت می باشد زیرا این مواد به طور کلی با نام الاستان شناخته می شوند اما نام کاربردی برای آنها وابستگی بسیار زیادی به کشور تولیدی و برندی دارد که آن را تولید می‌کند. به عنوان مثال الاستان در ایالات متحده آمریکا بیشتر با نام اسپاندکس شناخته می‌شود ولی در دنیا همان نام الاستان را به خود اختصاص داده است که در واقع نام نوعی برند خاص است و به همین دلیل است که نامهای تجاری همانند لایکرا که توسط شرکت دوپونت به صورت تجاری معرفی شده‌اند الاستام، دورلاستام و سایر موارد هم وجود دارد. بنابراین هیچ فرقی ندارد که شما چه نامی را برای آن انتخاب کنید زیرا در نهایت ماده‌ای که راجع به آن صحبت می‌کنیم الاستان می باشد.
تاریخچه ای کوتاه از الاستان
تاریخچه الاستان دقیقاً همانند پلی استر و نایلون در شرکت دوپونت آغاز می‌شود که شرکت آمریکایی بزرگ بوده و تمامی ۳ ماده نام برده شده را اختراع کرده است. زمانی که تلاش بسیار زیادی انجام می‌شد تا جایگزینی برای لاستیک پیدا شود فعالیت های بایر منجر به تولید الاستان شد که در واقع نوعی پلیمر پلی اورتان می‌باشد که از ویژگیهای کیفی بسیاری ایده‌آلی برخوردار است و این ویژگی ها در سایر مواد همانند انواع ارتجاعی و الاستیک دیده نمی شوند. دهه ۵۰ میلادی همان زمانی بود که شرکت آمریکایی دو پونت و دانشمندان آمریکایی که به صورت مستقلی فعالیت می‌کردند ماده نام برده شده را تولید کردند و این شرکت در ابتدا الاستان را با نام لایکرا نامگذاری کرد که بیشتر برای الیاف الاستان به کار برده می شده و مصرفی در ساخت انواع البسه و پارچه‌های آن زمان داشت. در بخش دیگری از آمریکا الاستان با نام اسپاندکس شناخته می‌شود که در واقع یک نام مشابه برای موادی است که قابلیت کشسانی بسیار زیادی دارند و پس از رفع فشار دوباره به حالت اولیه خود باز می گردند اگر بخواهیم نحوه ساخت ان را مورد توجه قرار دهیم باید عنوان کنیم که فرآیندی از واکنش های شیمیایی بین دی ایزوسیانات و پلی استر به وجود می‌آید و در نهایت نوعی ماده پلیمری را تولید خواهد کرد که در دستگاه ریسندگی قرار می‌گیرد و الیافی را بوجود می اورد.
چرا الاستان در صنعت تولید البسه و پارچه از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است؟
الاستان ها می توانند تا ۵۰۰ برابر طول اولیه خود کشیده شوند و سپس به حالت اولیه و طول ابتدایی خود باز می‌گردند که در واقع پس از رفع فشار می باشد. این فرایند می تواند چندین بار اتفاق بیفتد بدون آن که حالت اولیه ماده از بین برود. ویژگی های دیگری نیز وجود دارند که باعث می‌شود تا الاستان به عنوان یک ماده بسیار مهم در صنعت پارچه سازی به کار برده شود و شما در ادامه مطلب می توانید با آنها آشنا شوید.
اگر بخواهیم به دلایل کاربرد بسیار فراوان الاستان در صنعت پارچه سازی بپردازیم در ابتدا باید به ویژگی های کیفی آن اشاره کنیم و علاوه بر آن توانایی به کارگیری آن در کنار سایر الیاف موجود همانند پلی استر، نایلون یا پشم هم می تواند در این مورد موثر باشد و در نهایت توانایی این ماده در کشش بیشتر را افزایش خواهد داد. ترکیب و بافت میزان بسیار کمی از الیاف الاستان حدود ۱ تا ۵ درصد با الیاف پلی استر یا نایلون ماده نهایی به دست آمده معمولاً بهتر می تواند حالت بدن را به خود بگیرد و کشش بهتری خواهد داشت. از طرف دیگر در حالی که پشم و نخ به میزان کمی کشش پیدا می کنند و در مواردی می توانند پس از کشش شکل و سایز ویژه‌ای را به خود بگیرند که مسلماً این ویژگی برای تمامی لباسها مناسب نخواهد بود. با بکارگیری الاستان در نهایت می‌توان میزان کشش این پارچه ها را افزایش داد و این در حالی است که پس از کشش به حالت اولیه خود نیز باز می‌گردند و تمامی مقاله باعث می‌شود تا آنها عمر طولانی تر داشته باشند و در بدن تناسب بسیار بالاتر ی از خود نشان دهند.
الاستان چه مصارفی در صنعت پوشاک دارد؟
الاستان به میزان بسیار زیادی در صنعت پوشاک مورد استفاده قرار می‌گیرد و ممکن است شما آن را در بسیاری از لباس های موجود در کمد خود پیدا کنید و فرقی ندارد که این لباسها تاپ و شلوار و لباسهای رو و یا انواع لباس های کوچک مانند جوراب، لباس زیر و یا دست کش باشند زیرا در هر صورت این مواد در اطراف شما وجود خواهد داشت. همانطور که پیش از این نیز اشاره شد، الاستان از توانایی کشش بسیار بالایی برخوردار است و به همین دلیل نمی‌توان به راحتی از آن برای تولید لباسهای استفاده کرد که به قابلیت ارتجاعی نیاز دارند همانند لباسهای شنا، لباس های زیر زنانه و سایر موارد. در مقالات قبلی به کاربرد الیاف متفاوت در ساخت کاپشن اشاره کردیم و از طرف دیگر می دانیم که الاستان تا اندازه‌ای متنوع است که در تولید کاپشن هم نقش دارد. از طرف دیگر با استفاده از آن می توان لایه های قابل تنفس و مناسب را برای کاپشن به وجود آورد. الاستان همان ماده ای است که باعث می‌شود تا کاپشن روی بدن شما ثابت باقی بماند و با حرکات بدن به بالا و پایین حرکت نکند. در حقیقت این سازگاری با کشش بیشتر فراهم شده و از تحرک بیش از اندازه کاپشن با توجه به وضعیت بدن جلوگیری خواهد کرد. لباس های دوچرخه سواری و سایر لباسهای ورزشی همانند لباس های اسکی یا لباس های ویژه رانندگان اتومبیل رانی موادی بسیار قوی با عملکرد بالا می باشند زیرا الاستان یکی از بخش های تشکیل دهنده انها می باشد. همانطور که پیش از این نیز عنوان شد ، وجود آنها در این لباس ها باعث می شود تا آنها بهتر بتوانند با حرکات متعدد سازگار شوند. علاوه بر تمامی لباس های نام برده شده رایج ترین کاربرد برای الاستان ها تولید شلوارهای تنگ و فرم بدن می باشد که از محبوبیت بسیار بالایی نیز برخوردار است. در حقیقت الاستان موجود در این لباسها باعث می‌شود تا آنها از فرم و طراحی ویژه برخوردار باشند. همین مواد خود عاملی برای چسبندگی کامل این شلوارها به روی بدن هستند و شکل ویژه ای به آنها می بخشند و از طرف دیگر استفاده از آنها بسیار راحت می باشد. در حقیقت استفاده از الاستانها به اندازه ای راحت است که شما می توانید از این پوشاک در همه مناطق استفاده کنید، آن را در در کیف خود را بگذارید با در داخل کمد، در باشگاه و بیمارستان از آن استفاده کنید. توانایی چنین پارچه هایی برای کشش بیشتر و برگشت به حالت اولیه باعث می شود تا مواد بسیار متنوعی باشند و این موضوعی است که شاید شما اصلاً به آن توجه نکنید ولی الاستانها ها به روش‌های بسیار متفاوتی زندگی روزمره شما را بهبود بخشیده اند.
شما میتوانید بیشترین میزان استفاده از اسپاندکس را در شلوارهای جین پیدا کنی که د بین ۱ تا ۵ درصد می‌باشد و در اغلب موارد نیز مقدار کم تر یعنی حدود یک درصد را شما دراین پارچه ها پیدا خواهید کرد و همین ترکیب باعث می‌شود تا کشش لازم در شلوار های جین به وجود بیاید. شما ممکن است همین نام را بروی کالا مشاهده کنید ولی هیچ فرقی ندارد که کدام یک از این الیاف برای ساخت محصول مورد نظر به کار برده شده اند زیرا همه آنها از فرمولاسیون شیمیایی یکسانی برخوردارند، روش فرآوری یکسانی دارند و از کارخانه‌های یکسانی نیز به وجود می آیند. اما به طور کلی تمامی موارد عنوان شده با یکدیگر یکسان می باشند و هیچ تفاوتی بین نامگذاری های متفاوت برای این دسته از محصولات وجود ندارند زیرا همه آنها از ماده مشابهی ساخته شده اند و برای هدف ویژه ای نیز به کار برده می شوند.
مترجم: ف. ال احمد
