چه شایعاتی در خصوص بیسفنول آ وجود دارد؟
بیسفنول آ که با نام اختصاری BPA نیز شناخته می شود، یکی از مواد شیمیایی صنعتی است که در ساخت انواع ویژه‌ای از مواد پلاستیکی و رزین ها از دهه ۶۰ به بعد به کار برده شده است. ماده یاد شده در پلاستیک های پلی کربناتی و رزین های اپوکسی وجود دارد و پلاستیک های پلی کربناتی نیز اغلب در ساخت جعبه هایی استفاده می شوند که مواد غذایی و انواع نوشیدنی ها در آن قرار داده می‌شوند همانند بطری‌های آب و حتی می توان از آنها برای تولید محصولات پرمصرف توسط مشتریان نیز بهره برد. تعدادی از تحقیقات نشان می دهند که این ماده از بسته بندی هایی که با بیسفنول آ ساخته شدند نمی‌توانند وارد مواد غذایی و نوشیدنی شود. قرارگیری در معرض آن نیز عامل نگرانی‌های موجود است زیرا می تواند خطراتی برای مغز و پروستات جنین، کودکان و نوزادان داشته باشد و علاوه بر آن می تواند تاثیراتی بر رفتار کودکان داشته باشد. تحقیقات بیشتری که در این زمینه صورت گرفته است نشان می دهند که ارتباطی بین قرارگیری در معرض ماده یاد شده و افزایش فشارخون نیز وجود خواهد داشت. اگرچه سازمان دارو و غذای آمریکا عنوان کرده است که ماده نام برده شده در سطح بسیار پایین کاملا ایمن بوده و ممکن است در تعدادی از غذاها نیز وجود داشته باشد ومیتوان عنوان کرد که ارزیابی به دست آمده بر اساس صدها مطالعه متفاوت بوده است. سازمان غذا و داروی آمریکا همچنان بررسی‌های بسیاری را به روی تحقیقات موجود انجام می‌دهد. اگر شما نگران خطرات ناشی از این ماده می باشید می توانید از این گام ها به منظور کاهش میزان قرار گیری در معرض آن استفاده کنید.
· گام اول از محصولات عاری از بیسفنول آ استفاده کنید: تولید کنندگان هر روز تعداد بیشتری از محصولاتی را می‌سازند که اصلاً حاوی چنین موادی نیستند و بهتر است شما محصولاتی را انتخاب کنید که چنین برچسبی را بروی خود دارند و در صورتی که برچسبی را مشاهده نمی کنید به خاطر داشته باشید که حتی تعدادی از مواد پلاستیکی که با کدهای ۳ و یا ۷ نیز نشان داده شدند ممکن است حاوی بیسفنول آ باشند.
· مصرف غذاهای کنسروی را قطع نمایید: سعی کنید تا به میزان کمتری از غذاهای کنسروی مصرف کنید.
· از حرارت دوری کنید: پلاستیک های حاوی پلی کربنات ها را در ماکروفر و یا شوینده ظروف قرار ندهید زیرا حرارت اعمال شده بر آنها ممکن است در طی زمان باعث تجزیه آنها شود و در نهایت نیز امکان ورود بیسفنول آ در مواد غذایی را فراهم کند.
شایعات و حقایق موجود در خصوص بیسفنول آ
حقیقت: مطالعات یاد شده نادیده گرفته نمی‌شوند و به طور برعکس ارزیابی‌های متفاوتی در خصوص میزان ایمنی این ماده وجود دارد و می‌توان آخرین نمونه آن را در سال ۲۰۱۵ نام برد که در آن انجمن امنیتی غذای اروپا مطالعات انجام شده به روی ماده نام برده شده را به صورت کلی بررسی کرد که در بین آنها انواعی از مطالعات با نمونه‌های بسیار بزرگ و کوچک قرار داشتند و تعداد زیادی از آنها نیز ادعا داشتند که این ماده می‌تواند اثرات منفی بر سلامتی انسان داشته باشد. اگرچه کمیت این مطالعات چندان مورد اهمیت نمی باشد بلکه کیفیت و اعتبار آنها می تواند برای ارزیابی های ایمنی دولتی اهمیت بسیار بالایی داشته باشد و اگر بخواهیم به کیفیت توجه کنیم، قوانینی متفاوت با توجه به نحوه ی روش تحقیق، بررسی، ارزیابی و یا امکان دست یابی مجدد به نتایج مشابه در این مطالعات مطرح میشود و سازمان یادشده نیز تمامی این موارد را در نظر گرفته است. در این مطالعات تعدادی از کمبودها وجود دارد و یکی از آنها را می‌توان به عدم امکان دست یابی مجدد به نتایج مشابه نام برد و بنا بر همین گزینه این مطالعات چندان معتبر شناخته نمی شوند. تصمیمات دولتی و کلان نیز باید در بر مبنای مطالعات کاملاً با اعتبار با کیفیت بالا صورت گیرند. قانون گذاران در تمام دنیا با توجه به نتایج علمی در دسترس و معتبر به روی این ماده متوجه شدند که می‌توان آن را ماده ای کاملا ایمن در نظر گرفت.
حقیقت: با توجه به قوانین شیمیایی اروپایی که با نام REACH شناخته می شوند، مسئولیت فراهم سازی داده های علمی در خصوص یک محصول بیشتر بر پایه حوزه صنعتی انجام می‌گیرد و صنعت شیمیایی نیز در قانون اروپایی به کار برده می شود تا بتوان انواعی از اطلاعات علمی مورد نیاز را برای قانونگذاران فراهم کرد تا آنها نیز بتوانند اطلاعات کافی در خصوص میزان ایمنی انواع مواد شیمیایی داشته باشند. بنابراین مطالعات جامع و با کیفیتی با استفاده از اقدامات آزمایشگاهی و همچنین توجه به قوانین سازمان توسعه و همکاری اقتصادی در حال انجام گیری می باشند و البته مبالغی نیز برای آنها پرداخته شده است. هر گونه درخواستی برای عدم توجه و یا نفی چنین مطالعاتی با قوانین اصلی اروپا کاملا متناقض می باشد.
حقیقت: بیسفنول آ به عنوان یک نرم کننده و یا یک ماده افزودنی در پلاستیک ها به کار برده نمی‌شود بلکه نوعی ماده میانجی است که در تولید پلاستیک‌های پلی کربناتی و یا رزین های اپوکسی نقش دارد و بیش از ۹۹ درصد از مقدار ساخته شده از این ماده به انواعی از پلیمر ها تبدیل می‌شوند همانند پلاستیک های پلی کربناتی و رزین اپوکسی. در واقع بیسفنول آ در طی فرایند بسپارش انواعی از پلیمرهای نامبرده شده را تولید می‌کند که بدون وجود بیسفنول آ قابلیت تولید نخواهند داشت.
حقیقت: مطالعاتی که حول تئوری دوز پایینی از بیسفنول آ می باشند به صورت مکرری توسط انواعی از قانونگذاران مورد بررسی قرار گرفته و به عنوان منابع غیر قابل اطمینان برای ارزیابی میزان خطر در انسان ها شناخته می شوند. در واقع نتایج حاصل از این مطالعات با سایر گروه های تحقیقاتی همخوانی نداشته و تعدادی از مطالعات جامعی که در این خصوص انجام گرفته نیز در خصوص اثرات بالقوه بسیار پایین این ماده برای سوخت و ساز بدن و سایر موارد بوده است و چنین تأثیری را بر روی انسان مشاهده نکرده‌اند.
حقیقت: مولکولهای ماده یاد شده در طی تولید پلاستیک های پلی کربناتی و یا رزین های اپوکسی پیوند بسیار مستحکمی با یکدیگر دارند و باعث می‌شوند تا ساختار ماده پلیمری پلاستیکی به وجود آید و همانند بسیاری از مواد دیگراین امکان این وجود دارد که مقدار بسیار کمی از این مواد شیمیایی وارد بخش‌های دیگری شود. اگرچه مطالعات بسیاری نشان می دهند که میزان ورود بیسفنول آ در مواد غذایی و خطرهای ناشی از آن خیلی کمتر از استانداردهای ایمنی محوری است که توسط اعضای دولتی همانند مقامات امنیتی و قضایی اروپا و یا سازمان غذا و داروی آمریکا تعیین شده است و قرارگیری در معرض چنین ماده‌ای خطرات جدی را نمی‌تواند برای انسان به همراه داشته باشد. در حقیقت زمانی که انسان در معرض این ماده قرار می گیرد بدن به سرعت آن را متابولیزه کرده و آن را از بین می برد و حتی در این مطالعات نوزادان و کودکان نیز در نظر گرفته شده اند و به همین نتایج بدست امد.
حقیقت: در ژوئن سال ۲۰۱۶ کمیسیون اتحادیه اروپا پیشنهاد داد تا دسته ای از عوامل مختل کننده غدد درون ریز را بر اساس توصیه های سازمان بهداشت جهانی آماده کنند و قوانینی نیز در آن خصوص تعیین کرد. در طی نوعی ارزیابی ها به روی بیسفنول آ که در سال ۲۰۱۵ چاپ شد، سازمان امنیت غذایی اروپا تمامی مطالعات علمی موجود بر روی این ماده را با رویکرد سیستماتیک مورد بررسی قرار داد و همچنین به اثرات ناشی از ماده یاد شده به روی غدد درون ریز توجه کرد. نتیجه گیری های حاصل از تمامی مطالعات نشان می دهند که بیسفنول آ نمی تواند باعث اختلال غدد درون ریز شود.
حقیقت: شاید بتوان این پیشنهاد را بسیار خطرناک در نظر گرفت زیرا به صورت اشتباهی نشان می دهد که گزینه های کاملاً مناسب و ارزیابی شده و مطلوبی وجود دارند تا بتوان آنها را با سایر انواع مواد جایگزین نموده و این در حالی است که چنین موردی چندان صحیح نمی باشد. مطالعات ایمنی سم‌شناسی گسترده باید در این خصوص انجام بگیرند و تعدادی از ان سازمان‌های بزرگ باید مواد موجود را ارزیابی کنند و علاوه بر آن تولید کنندگان و شرکت های مواد غذایی باید رفتار انواعی از مواد را در فرآیندهای تولیدی و بسته بندی و در طی طول عمر محصول به صورت واقعی بررسی کنند و این رفتار را در سناریوهای متفاوتی مورد آزمایش قرار دهند. بنابر سازمان سلامتی سوئیس استفاده از بیسفنول آ می‌تواند باعث شود که تولیدکنندگان انواعی از محصولات را برای مشتریان تولید کنند که دارای مواد جایگزین می باشند که میزان سمیت آنها چندان مشخص نبوده و در نهایت می‌تواند به این معنا باشد که ریسک بالقوه ی بیسفنول آ با نوعی ریسک ناشناخته جایگزین خواهد شد.
مترجم: ف.آل احمد
