ریون یا ابریشم مصنوعی به چه موادی گفته میشود و چه خواصی دارد؟
زمانی که در مورد انواعی از پارچه ها صحبت می شود شما حتماً نام ریون را شنیده اید و در واقع این نام چندان ناشناخته هم نیست. به طور حتم شما دارای انواعی از لباس ها، لوازم جانبی و یا لوازم خانگی هستید که از این ماده ساخته شده اند. ولی آیا می دانید ریون به چه ماده ای گفته می شود؟ به طور کلی می توان عنوان کرد که این ماده نوعی فیبر ساخته دست انسان است ولی حالت کاملاً ترکیبی ندارد. با این حال با مطالعه‌این مقاله می توانید اطلاعات بیشتری در مورد ماده یاد شده به دست آورد.
ریون از چه موادی ساخته شده است؟
پیش از این نیز یاد شد که ریون نوعی ماده ساخته دست انسان است که از یک پلیمر با نام سلولز به دست می آید که خود از خمیر چوب و یا نخ گرفته شده است. در واقع این نوع فیبر کم هزینه بوده و کاربری ساده ای داشته و همچنین می توان برای مصارف مختلف از آن بهره برد. درجات مختلفی از ریون وجود دارند که می توانند ظاهر و بافت مشابه سایر فیبر های طبیعی مانند نخ، کتان و ابریشم داشته باشند.انواع متفاوت ریون عبارتند از ویسکوز، مدال و لیوسل.
اصلیت و تاریخچه ریون
در دهه ۶۰ صنعت فرانسوی ساخت ابریشم با بحرانی مواجه شده بود و این بحران نیز ناشی از بیماری کرم ابریشم بود. Louis Pasteur و Count Hilaire de Chardonnet روی این مشکل مطالعات بسیاری انجام دادند و تلاش می کردند تا صنعت یاد شده را نجات دهند. در همین زمان بود که Chardonnet گرایش بسیاری به تولید ابریشم مصنوعی پیدا کرد و در سال ۱۸۵۵ موفق شد اولین روش موجود برای تولید فیبر از سلولز را به نام خود ثبت نماید. تا ۴۰ سال پس از اختراع، ماده شده با نام ابریشم مصنوعی و یا تکراری شناخته می شد. تا سال ۱۹۲۵این ماده خود به نوعی صنعت تبدیل شد و توسط کمیسیون بازرگانی فدرال ریون نام گرفت. واژه ریون نشان دهنده انواعی از فیبرهای ساخته دست انسان است که از سلولز به وجود می اید. در سال ۱۹۵۲ کمیسیون تجارت فدرال انواع ریون ها را به دو دسته تقسیم بندی کرد دسته اول فیبرهایی هستند که شامل سلولزهای خالص می شوند و به نام ریون شناخته میشوند و دسته دوم نیز شامل انواع ترکیبی سلولوزی می باشند که استات نامیده میشوند. تا دهه ۵۰ بیشتر از ریون برای تولید محصولات خانگی و صنعتی استفاده می شد تا پوشاک و این موضوع ناشی از آن میشود که ریون های معمول که با نام ویسکوز می شناخته می شوند در مقایسه با سایر فیبر های کاربردی برای پوشاک بسیار ضعیف تر هستند. در سال ۱۹۵۵ تولیدکنندگان موفق شدند تا نوع جدیدی از فیبر یاد شده را با نام ریون مدل بالا در حالت مرطوب به وجود بیاورند که بسیار قوی‌تر بوده و این امکان نیز وجود داشت که از آن برای تولید ورقه ها، حوله ها و پوشاک استفاده کرد. از زمان اختراع ریون (بین سالهای ۱۸۸۰ تا۱۸۹۰) تولید ریون پیشرفته به عنوان بزرگترین توسعه موجود در صنعت یاد شده شناخته میشود. ریون یکی از پارچه هایی است که به میزان بسیار گسترده ای مورد استفاده قرار گرفته و به صورت جهانی تولید می شود.
ریون چگونه تولید میشود؟
ریون از ماده‌ای به نام سلولز و از خمیر چوب و یا ریزپنبه گرفته می شود. نوع ویسکوز این ماده بسیار رایج بوده ولی درجات مختلفی هم دارد. می توان فیبر یاد شده را با فیبر های ترکیبی و یا طبیعی ترکیب کرد و همچنین آنها را به فیبرهایی تبدیل کرد که دارای وزن و ساختار متفاوتی هستند. از خواص آنها نیز می توان به قابلیت جذب بالا، مقرون به صرفه گری و همچنین سادگی کاربری اشاره کرد. ریونهایی که در حالت مرطوب ضریب ارتجاعی بالاتری دارند، نسبت به ریونهای معمولی بسیار قوی تر می باشند. این مواد بسیار مشابه نخ بوده و به راحتی میتوان از آنها مراقبت کرد. ریونهای معمولی را فقط می توان با خشک شویی تمیز کرد ولی ریون هایی که دارای ضریب ارتجاعی بالایی می باشند را می توان در ماشین لباسشویی نیز شست. تفاوتی ندارد که این مواد از خمیر چوب و یا ریز پنبه ها ساخته می شوند، ولی نکته مهم آن است که در هر صورت این مواد باید فراوری شوند تا بتوان از آن سلولز را استخراج کرد و آن را خالص نمود. پس از آن ورقه های سفید و خالص سلولزی فرآوری می شوند تا رشته های سلولزی را به وجود بیاورند. در نهایت نیز رشته های یاد شده با استفاده از ریسندگی به نخ و پس از آن به پارچه مورد نظر تبدیل می شوند.
از ریون به منظور تولید چه محصولاتی استفاده می شود؟
ریون بیشترین کاربرد را در تولید انواع پوشاک و همچنین وسایل خانگی مانند پتو و پرده دارد. از دیگر مصارف این فیبر میتوان به نخ لاستیک و محصولات جراحی اشاره کرد.
ریون از چه مزیت هایی برخوردار است؟
معایب مواد ریونی کدامند؟
این مواد چندان مقاوم نمی باشند به خصوص زمانی که در معرض نور خورشید و یا رطوبت قرار بگیرند. همچنین این احتمال وجود دارد که پس از شست و شو، سایز فیبر های یاد شده کوچک شود و به همین دلیل باید با استفاده از خشک شویی انها را تمیز کرد. ممکن است اتو باعث شود که به ساختار و بافت انها آسیب وارد شود. اگر به مواد شیمیایی کاربردی در تولید این ماده دقت کافی نشود ممکن است روش های تولیدی برای محیط زیست و همچنین امنیت کارگران خطرناک باشند.
تفاوت نخ با ریونهای های ویسکوز چیست؟
فیبرهای نخ و ریون هر دو از یک نوع یکسان پلیمر با نام سلولز ساخته میشوند اما سلولز های نخی معمولاً در طی ۵ تا ۶ ماه و توسط گیاهان رشد میکند. سلولزهای ریون از درختان تولید میشوند و به مدت زمان بسیار بیشتری نیاز دارند تا قبل از برداشت رشد کنند. یکی از گزینه های مرتبط با درختان در تولید ریون های ویسکوز موضوع تبرید است. گیاهان تولید کننده نخ به صورت فصلی در زمین کشاورزی جایگزین میشوند ولی برای درختان کاج حدود ۲۵ تا ۳۵ سال طول می کشد تا پس از برداشت محصولات ریونی بتواند دوباره محصولاتی را تولید نماید. علاوه بر آن حدود ۳۰ درصد از ریون های ویسکوز به کار برده شده در صنعت مد از جنگل های قدیمی و قرار گرفته در معرض خطر برداشت می شوند. درختانی که برداشت محصول از آنها صورت می‌گیرد معمولاً وارد فرآیندهای شیمیایی سختی می شوند تا تمام مواد اضافی از آنها جدا شود به غیر از سلولوز که به فیبر های ساخته دست انسان تبدیل می شود. از آنجایی که زنجیره سلولزی در مولکولهای نخ بلندتر از مولکولهای ریون می باشند، مولکول های بلندتر نخ به صورت موازی در کنار یکدیگر قرار گرفته اند ولی این ساختار در ریون به صورت تصادفی دیده می شود. تمام خواص مولکولی یاد شده با یکدیگر ترکیب می شوند تا فیبر های نخ را بسیار قوی تر از ریون سازند.
خواص منحصر به فرد نخ کدامند؟
خواص مولکولی یکسان برای دو ماده به حقایق بسیار جالبی منجر میشوند که مطابق با این حقایق فیلم های نخی در هنگام مرطوب شدن قدرت بیشتری پیدا می کنند ولی این حالت برای ریون های ویسکوز کاملاً عکس می باشد. استحکام و قدرت بالای ماده در حالت مرطوب گزینه ای مناسب برای دستمال های خشکی است که برای جذب آلودگی ها به کار برده می شوند و همچنین قدرت لازم در دستمال‌های مرطوب را نیز افزایش می دهد. استحکام بالاتر رطوبتی خود گزینه‌ای است که برای محصولات پزشکی بسیار مفید میباشد. محصولاتی که به منظور پاکسازی و جذب مواد مایع و حتی پشتیبانی از ارگانها در طی جراحی به کار برده می شوند.
الیاف باز ساخته طبیعی نیستند
فیبر های نخی از گیاهان به وجود می آیند و برای تولید و رشد آنها نیز از انواع متفاوتی از دانه ها استفاده می شود. نوع دانه انتخابی کاربردی در این خصوص در ابتدا به شرایط محیطی کاشت وابسته است. بیشتر کشاورزان سعی می کنند تا از انواعی از دانه‌های دارای تغییرات ژنتیکی استفاده کنند تا بتوانند گیاه های بسیار نیرومندتر را رشد دهند. این گیاهان به مقدار بسیار بیشتری قادر به تحمل المان های محیطی هستند و در واقع تمهیدات شیمیایی بسیار کمتری در طی فصل رشد نیاز دارند مانند کود و سموم دفع حشرات. تعداد بسیار کمی از کشاورزان نیز وجود دارند که از روش‌های طبیعی استفاده می‌کنند و دانه‌ها را به طور منحصر به فردی با استفاده از تکنیک های ارگانیک رشد می دهند. در مقابل ریون های ویسکوز را می توان از انواع متفاوتی از درختان، علف ها و یا حتی نخ گرفت زیرا همیشه قدرت و استحکام خود را از سلولوز می‌گیرند. حتی در مواردی فیبرهای ریون از بامبو که نوعی علف است تولید میشوند. در سالهای اخیر تعدادی از تولید کنندگان انواعی از محصولات ساخته شده از فیبر ریون را با برچسب گیاهان بامبو معرفی کردند و در نتیجه آنها را نوعی مواد طبیعی خواندند که خود ادعایی غلط است.
اما در واقع زمانی که یک فیبر از بامبو تولید می شود نمی‌توان آن را طبیعی در نظر گرفت. کمیسیون تجارت فدرال اقداماتی در این خصوص انجام داد و از تولیدکنندگان درخواست کرد تا برچسب طبیعی را از روی محصولات یادشده بردارند.
