تاثیر ظروف نگهداری بر کیفیت دانه کنف

تاثیر ظروف نگهداری بر کیفیت دانه کنف

بذر کنف در زمان نگهداری توانایی جوانه زنی خود را از دست می دهد که درمقایسه با الزامات کاشت موجب عدم کیفیت بذر و مانع از گسترش کشت کنف می شود. در این مطالعه اثرات مختلف ظروف نگهداری روی جوانه زنی، رسانش الکتریکی، شاخص بنیه و پیری سریع کنف در 3 گونه بذر در یک دوره نگهداری 6 ماهه در دمای اتاق مورد مطالعه قرار گرفته اند. از 4 ظرف مختلف فویل آلومینیومی (C1)، گلدان پلاستیکی (C2)، گلدان سفالی (C3) و گلدان کیسه ای (C4) برای نگهداری بذرهای کنف استفاده شد. در این آزمایش گونه های V1=HC-95، V2=HC-2 و V3=BJRI  کشت شد. این آزمایش نشان داد که درصد جوانه زنی، شاخص بنیه و پیری سریع هر 3 رقم با افزایش زمان نگهداری کاهش می یابد. ازسوی دیگر، درصد رسانش الکتریکی تمامی ارقام با افزایش مدت نگهداری افزایش خواهد یافت. ازمیان 4 ظرف بیشترین و کمترین جوانه زنی، شاخص بنیه و پیری تسریع شده پس از 180 روز نگداری برای فویل آلومینیومی و کیسه گانی مشاهده شد درحالی که گلدان پلاستیکی و گلدان سفالی وضعیت متوسطی داشتند. همچنین پس از 180 روز نگهداری، بالاترین و کمترین رسانش الکتریکی به ترتیب در گلدان کیسه ای (22/65 درصد) و کمترین در فویل آلومینیومی (39.89 درصد) ثبت شد. بالاترین (به ترتیب 39.55 و 59.89 درصد) و کمترین (به ترتیب 34.24 و 56.88 درصد) شاخص بنیه و سرعت پیری نیز گزارش شد. نتایج به دست آمده از این آزمایش نشان می دهد که کیفیت بذر کناف با افزایش زمان نگهداری کاهش می یابد.

کنف یک فیبر طبیعی زیست تخریب پذیر و تجدیدپذیر است که نقش مهمی در اقتصاد جهان به ویژه کشورهایی مانند بنگلادش و هند دارد که از تولیدکنندگان عمده و صادرکنندگان جوت و کنف الیاف به شمار می روند. کنف در بسیاری از صنایع مختلف ازجمله نساجی، بسته بندی و کشاورزی کاربرد دارد. صنعت جوت و کنف زمینه اشتغال میلیون ها نفر را فراهم کرده و به تولید ناخالص داخلی این کشورها نیز کمک می کند. علاوه براین، جوت و کنف با کاهش استفاده از مواد مصنوعی به پایداری محیط زیست کمک می کنند. کشت جوت و کنف به ترسیب کربن کمک می کند که تاثیر تغییرات آب و هوایی را کاهش می دهد. با کشت این الیاف نه تنها منابع درآمد کشاورزان تقویت می شود، بلکه در مناطقی که این محصول در کنار سایر محصولات کشت می شود، به کاهش خطرات مرتبط با کشت تک محصولی و افزایش تاب آوری در برابر آفات کمک می کند. کشاورزان در بنگلادش بذر و الیافی را کشت می کنند که دوره کشت همزمانی با جوت و کنف دارند. بذر پایۀ هر محصول کشاورزی محسوب می شود. بنگلادش سالانه به حدود 5500 تا 6000 تن دانه جوت و کنف نیاز دارد که تنها 10 تا 15 درصد آن توسط BADC تولید و توزیع می شود. کیفیت بذر واریته‌های اصلاح شده بهره وری محصول را تا 20 درصد افزایش می دهد. بنگلادش حدود 70 درصد جوت را به بازار جهانی عرضه می کند. با این حال، این محصول از بیش از ده ها آفت رنج می برد که 10 مورد آن ازطریق بذر منتقل می شود. برای دستیابی به عملکرد بالا، کیفیت بذر باید به درستی حفظ شود. بذر خوب به تنهایی می تواند عملکرد را بین 5 تا 50 درصد نسبت به بذر ضعیف افزایش دهد. بذر معمولا در شرایط خشک و کم رطوبت برای جلوگیری از کپک زدن و حفظ حیات نگهداری می شود.

رطوبت نیز یکی از عوامل اصلی است که در دوره نگهداری به ویژه در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری کیفیت بذر را تحت تاثیر قرار می دهد. رطوبت پایین احتمالا به حفظ کیفیت بذر درطول دوره نگهداری کمک می کند. درصد رطوبت، جوانه زنی و شاخص بنیه باتوجه به ظرف نگهداری و شرایط نگهداری تفاوت چشمگیری داشتند. دوره نگهداری بذر (DAS) عامل مهمی است که کیفیت بذر تاحد زیادی به آن بستگی دارد. بذر سالم می تواند محصول خوبی تولید کند. بذر سالم، درمقایسه با بذر ضعیف، همچنین به تنهایی می تواند تولید را (15-10 درصد) افزایش دهد. به منظور حفظ کیفیت محصول باید از بذر خوب استفاده شود. باتوجه به ضرورت نگهداری مناسب برای کیفیت بذر کنف، هدف از این مطالعه توسعه یک روش نگهداری بذر است.

جوانه زنی: همانطور که تاثیر واریته بر کیفیت بذر در جدول زیر آمده است، جوانه زنی بذر واریته های جوت به طور قابل توجهی 60، 120 و 180 روز پس از نگهداری متفاوت بود.

جدول 1:

در اینجا مشاهده شد که جوانه زنی بذر در نگهداری 60 روزه نسبت به 120 و 180 روزه بیشتر بود؛ به این معنا که درصد جوانه زنی با گذشت زمان پس از ذخیره سازی کاهش یافت. این مطالعه همچنین نشان داد که بیشترین (76.0 درصد) و کمترین (72.0 درصد) جوانه زنی در دوره 60 روزه به ترتیب برای V1 و V3 ثبت شد. در دوره 180 روزه، بالاترین (65.2 درصد) و کمترین (57.3 درصد) جوانه زنی بذر به ترتیب در V1 و V3 مشاهده شد. V2 همچنان عملکرد متوسطی دارد. نتایج به دست آمده نشان داد که ازبین این 3 واریته (V1، V2 و V3)، V1 عملکرد بهتری نسبت به دو واریته دیگر داشت. در جدول زیر تاثیر ظرف بر جوانه زنی بذر کنف در دوره های نگهداری 60، 120 و 180 روزه نشان داده شده است.

جدول 2:

در این مطالعه مشاهده شد که جوانه زنی بذر در دوره 60 روزه بیشتر از 120 و 180 روزه بود؛ به این معنی که درصد جوانه زنی پس از دوره نگهداری کاهش می یافت.

رسانش الکتریکی (EC): رسانش الکتریکی یک پارامتر مهم در آزمایش کیفیت بذر در دوره نگهداری است. همانطور که در جدول 1 نیز گفته شد، واریته کنف بر رسانش الکتریکی بذرهای ذخیره‌شده در دوره های مختلف تاثیر دارد. بیشترین رسانش الکتریکی (82/25 درصد) و کمترین (24.12 درصد) پس از دوره 60 روزه به ترتیب در V3 و V1 ثبت شد. در 180 روزه نیز بیشترین رسانش الکتریکی (42.78 درصد) و کمترین (36.46 درصد) به ترتیب در V3 و V2 مشاهده شد. V1 همچنان عملکرد متوسطی داشت. به طور کلی، نتایج به دست آمده نشان داد که رسانش الکتریکی با افزایش دوره نگداری افزایش می یابد. در اینجا همچنین به تاثیر ظرف بر رسانش الکتریکی بذر کنف در دوره های 60، 120 و 180 روزه نیز دست یافتیم. در این مطالعه همچنین بالاترین و کمترین رسانش الکتریکی نیز به ترتب در ظروف C1 و C4 ثبت شد.

جمع بندی

باتوجه به نتایج حاصل از این مطالعه می توان نتیجه گرفت که ازبین سه واریته کنف، V1 عملکرد بهتری ازنظر پارامترهای کیفیت دارد و همچنین فویل آلومینیومی و گلدان پلاستیکی نیز عملکرد بهتری نسبت به گلدانی سفالی و کیسه ای در این  دوره آزمایشی 6 ماه داشتند. علاوه براین، فویل آلومینیومی و گلدان پلاستیکی درمقایسه با گلدان سفالی و کیسه ای محکم و غیرقابل نفوذ در برابر رطوبت بودند.