بسته بندی و ماندگاری محصولات لبنی

بسته بندی و ماندگاری محصولات لبنی

هدف از این مطالعه بررسی شرایط بسته بندی و میزان ماندگاری مورد نیاز در محصولات لبنی است. در اینجا همچنین یک نمای کلی از سیستم های بسته بندی و دوره ماندگاری لبنیات موجود ارائه شده است. برای افزایش آگاهی مصرف کنندگان در تعیین شرایط نگهداری و ماندگاری محصول، این پژوهش ازطریق فرم های گوگل انجام شد که در آنها سوالاتی از چگونگی بسته بندی و دوره ماندگاری پرسیده می شد. به طور کلی، یافته های حاصل از این مطالعه بر آگاهی و ترجیح مصرف کنندگان در سیستم های بسته بندی لبنیات تاکید دارد به طوری که نشان داد 93.5 درصد مردم روزانه از فرآورده های لبنی استفاده کرده و بسته بندی بطری را بر سایر روش های بسته بندی ترجیح می دهند.

بسته بندی مواد غذایی نقش مهمی در تضمین ایمنی مواد غذایی، بهداشت، حفاظت از مصرف کننده و همچنین تامین امنیت زنجیره غذایی دارد. امروزه برنامه های کاربردی جدید مانند بسته بندی هوشمند، بسته بندی با فضای اصلاح شده و یا بسته بندی فعال و پایداری بسیار مورد توجه قرار گرفته اند. برخی از این روش های بسته بندی جدید در محصولات لبنی کاربرد دارند.

بسته بندی هوشمند: بسته بندی هوشمند حاوی دستگاهی است که می تواند شرایط محصول بسته بندی شده و محیط بسته بندی را کنترل کند. در بسته بندی لبنیات اکثرا از نشانگرهای دما-زمان و شاخص های تازگی استفاده می شود. بسته بندی هوشمند دارای عملکردهای ویژه ای است که علاوه بر ایمنی مواد غذایی و حفظ مواد مغذی، زیست سازگار بودن نوع بسته بندی را نیز تضمین می کند.

بسته بندی فعال: این تکنیک بسته بندی می تواند عمر مفید مواد غذایی را افزایش داده و تازگی آن را به نمایش بگذارد؛ مشروط بر اینکه تاثیر نامطلوبی بر ترکیب آن نداشته باشد. بسته بندی فرآورده های لبنی به طور مستمر همراه با توسعه فناوری مواد رشد کرده و به نوبه خود به خواسته های مصرف کنندگان پاسخ می دهد. باتوجه به وجود عوامل داخلی و  خارجمختلفی، رشد میکروارگانیسم ها درطول نگهداری محصولات لبنی منجر به تغییرات چشایی آنها یعنی فاسد شدن می شود. ارتباط بین محصول، بسته بندی و محیط اثرات مثبتی بر افزایش ماندگاری محصول، افزایش ایمنی یا خواص حسی با حفظ کیفیت غذا دارد. در شرایط نامناسب نگهداری، مواد مغذی موجود در فرآورده های لبنی به محیط مناسبی برای رشد میکروارگانیسم ها تبدیل می شوند.

بسته بندی با فضای اصلاح شده (MAP): از این نوع بسته بندی برای کنترل مشکلات قارچی و افزایش عمر مفید محصول استفاده می شود. MAP دارای غلظت بالایی از دی اکسید کربن و همچنین مخلوط گاز دی اکسید کربن/نیتروژن (CO₂/N₂) است.

دوام فرآورده‌های لبنی

مدت زمانی که هر محصول لبنی تازه می ماند به طور قابل توجهی متفاوت است. به عنوان مثال، شیر پاستوریزه در دمای زیر 5 درجه سانتیگراد به مدت 10 تا 12 روز قابل نگهداری است درحالی که ماست و محصولات مشابه که در مرحله تخمیر قرار گرفته اند، باید به مدت 35 تا 40 روز در شرایط یکسان با کیفیت خوب نگهداری شوند. به منظور جلوگیری از فاسد شدن فرآورده‌های لبنی، به مدت زمان ماندگاری هر محصول دقت کنید. از تغییر دما در دماهای بالاتر اجتناب کرده و محصول را در دمای ثابت و کنترل شده نگهداری کنید.

سیستم بسته بندی موجود

در انتخاب مواد بسته بندی برای محصولات لبنی، چندین عامل ازجمله سمیّت، سازگاری با محصول، مقاومت در برابر ضربه، حفظ بهداشت، بو و محافظت از نور، عدم فعالیت شیمیایی، الزامات شکل و وزن، جذابیت بازاریابی، قابلیت چاپ و هزینه را باید درنظر گرفت. نوع مواد بسته بندی فرآورده های لبنی به دلیل تاثیر بر کیفیت، ایمنی، هزینه، بازاریابی و جذب مصرف کننده از اهمیت بالایی برخوردار است. باتوجه به نظرسنجی و پاسخ 62 شرکت کننده در این مطالعه، تقریبا نیمی (45.2 درصد) از مصرف کنندگان لبنیات را به صورت بسته بندی ترجیح می دهند؛ برخی (29 درصد) بطری، جعبه های کارتنی (16.1 درصد) و تیوبی (9.7 درصد).

انتخاب مصرف کننده

با گسترش نظرسنجی درمورد شرایط بسته بندی ترجیحی برای استفاده روزمره محصولات لبنی مانند شیر و کشک، پاسخ ها متفاوت بود. باتوجه به شکل زیر، در بسته بندی شیر 45.2 درصد از مصرف کنندگان بسته بندی پاکتی، 33.9 درصد بطری و 21 درصد بسته بندی تترا را ترجیح می دهند.

شکل 1:

همچنین در شکل زیر برای بسته بندی کشک، اکثر مصرف کنندگان شرکت کننده در این مطالعه (69.4 درصد) بسته بندی تیوبی را به بسته بندی پاکتی (27.4 درصد) ترجیح دادند.

شکل 2:

درحالی که 3.2 درصد از آنها کشک خانگی را ترجیح می دادند. اکثر شرکت کنندگان خواستار بهبود بسته بندی محصولات لبنی بودند؛ همچنین استفاده از پلاستیک کاهش یافته و بازیافت بسته ها باهدف اقدامات زیست محیطی افزایش یابد.

نگهداری و ماندگاری فرآورده های لبنی

یک هدف تجاری مهم برای محصولات لبنی تازه، تازه نگه داشتن آنها برای حفظ برخی ویژگی‌های چشایی خاص مانند رنگ سفید و درخشان، بافت بصری روشن، حفظ عطر و طعم، اسیدیته پایین است. در این نظرسنجی تمام این جنبه ها مورد سوال قرار گرفت. در بخش الف از شکل زیر، 61.3 درصد از مصرف کنندگان سریع تغییر طعم را تشخیص می دهند درحالی که 24.2 درصد دیگر به تغییر طعم درحین مصرف پی می برند و 14.5 درصد هرگز هیچ گونه تغییری در طعم محصول احساس نکردند.

شکل 3 الف:

در بخش ب، تنها 17.7 درصد مصرف کنندگان متوجه تغییر رنگ شدند درحالی که 41.9 درصد هیچ تغییر رنگی ندیدند؛ 40.3 ممکن است تغییر رنگ را احساس کنند.

شکل 3 ب:

همچنین در بخش الف از شکل زیر نشان داده شده است که تمام میکروارگانیسم ها پس از تاریخ انقضا و یا با نزدیک شده به تاریخ انقضا رشد می‌کنند؛ به طوری که تنها 19.4 درصد از مصرف کنندگان تا قبل از انقضای محصول از این مطلب آگاه بودند، 67.7 درصد دیگر هیچ اطلاعی از رشد میکروارگانیسم ها نداشتند و 12.9 درصد هم افکار متضادی داشتند.

شکل 4 الف:

در بخش ب از همین شکل، تنها 71 درصد از مصرف کنندگان تغییر بو را احساس کردند و 29 درصد تغییری ندیدند.

شکل 4 ب:

نتیجه گیری

این مطالعه بر آگاهی و ترجیح مصرف کننده از نیازهای روزمره به فرآورده های لبنی متمرکز است. در اینجا مشاهده شد که 93.5 درصد از مردم روزانه لبنیات مصرف می کنند و بسته بندی پاکتی و بطری را بیشتر از دیگر بسته بندی ها ترجیح می دهند. این نظرسنجی همچنین جنبه های مختلف فرآورده های لبنی مانند تغییر رنگ، تغییر طعم، میکروارگانیسم های شناسایی شده و تغییر بو درحین نگهداری و ماندگاری محصول را بررسی کرده است. باتوجه به  نظرسنجی انجام شده، 59.7 درصد از مصرف کنندگان به برچسب روی بسته بندی اعتماد دارند اما 72.6 درصد از آنها قبل از مصرف برچسب را مطالعه می کنند. بیش از نیمی از مصرف کنندگان براساس برچسب روی محصولات و شرایط ماندگاری خرید می کنند. این مطالعه همچنین اشکال مختلف بسته بندی ترجیحی و نظرات مصرف کنندگان را درمورد شرایط نگهداری و ماندگاری محصول طبق برچسب مورد ارزیابی قرار داده است.