ضایعات صنعت فرش

اقتصاد چرخشی برای ضایعات صنعت فرش

در دنیای مدرن، اقتصاد خطی دیگر پاسخگو نیست و مستلزم تغییر به سمت استفاده صحیح از مواد اولیه و محصولات است. این مقاله فریم ورک 9R را به عنوان الگویی برای اجرای اقتصاد چرخشی در صنعت تولید کفپوش مورد بررسی قرار می‌دهد. این فریم ورک ارزش مواد را افزایش داده و درعین حال، ضایعات و تخریب محیط زیست را به حداقل می‌رساند. همچنین هدف از این تحقیق شناسایی نقش اقتصاد چرخشی در صنعت تولید کفپوش در کشورهای مختلف است. علاوه براین، در اینجا به بررسی استراتژی های پیشنهادی موفق جهت دستیابی به اهداف و مزایای این رویکرد و ارائه نتایج حاصل از فریم ورک 9R می پردازیم. یافته های حاصل از این مطالعه نشان می دهد که در ایران گام‌های موثری درجهت تولید پایدار فرش برداشته شده است که به عنوان کفپوش اولیه در کشور استفاده می‌شود. از جمله مهم ترین اقدامات می توان به روند روبه رشد استفاده از مواد اولیه مناسب در تولید این محصول در کنار نوآوری‌های جالب توجه در تغییر کاربری آن اشاره کرد. با این حال، برای اجرای کامل اصول اقتصاد چرخشی در ایران موانع مهمی وجود دارد که یکی از مهم ترین آنها هزینه بالای ایجاد واحدهای بازیافت است. بنابراین دولت بایستی واحدهای تولیدی بزرگ که قابلیت فعالیت در زمینه بازیافت را دارند با ارائه بسته‌های حمایتی تشویق کند. به طور کلی در چارچوب این تحقیق و نتایج حاصل از آن، باید گفت که طراحی فرش‌هایی با طول عمر بالا و قابلیت بازیافت طولانی همراه با آموزش مشتریان در استفاده صحیح از محصولات و یا تعمیر و استفاده مجدد از محصولات دست دوم می‌تواند منجر به رشد اقتصاد پایدار در این صنعت شود.

فرایند تولید خطی محصولات شامل استفاده از مواد خام حاصل از منابع زمین یا هر منبع دیگری؛ و تبدیل آنها به محصول موردنظر و سپس دور ریختن آنها به عنوان زباله پس از مصرف است که روند اقتصاد خطی، ساخت، مصرف و دور ریختن محصولات را نشان می‌دهد. این رویکرد موجب بهره برداری بیش از حد از منابع طبیعی و انباشت زباله‌هایی که محیط زیست را آلوده می کنند می‌شود. امروزه، اقتصاد خطی به عنوان یک استراتژی ناکارآمد درجهت رسیدگی به تغییرات اقلیمی و تضمین پایداری شناخته شده است. درمقابل این فرایند، رویکرد دیگری به نام اقتصاد چرخشی پیشنهاد می‌شود که هدف از آن به حداقل رساندن استفاده از مواد خام در هر واحد خروجی و بازیافت زباله تا حد امکان است؛ به طوری که بتوان از آن برای تولید مجدد استفاده کرد. مفهوم اقتصاد چرخشی در مکاتب فکری و نظریه های مختلفی ریشه دارد که سیستم اقتصادی حاکم کنونی را که بر مصرف بیش ازحد منابع طبیعی متکی است به چالش می‌کشد. اخیرا، اقتصاد چرخشی در سراسر جهان مورد توجه قرار گرفته است. اقتصاد دانان اغلب به این وضعیت اقتصادی به عنوان یک محرک بالقوه برای کشورهایی با ظرفیت‌های بالا به منظور دستیابی به اهداف چندگانه به طور همزمان ازجمله بهره وری منابع، کاهش ضایعات و ایجاد فرصت‌های شغلی می‌نگرند. بسیاری از فعالان محیط زیست نیز نقش اقتصاد چرخشی به عنوان ابزاری برای حفظ منابع و به حداقل رساندن اثرات زیست محیطی تایید می کنند. آنها معتقدند تغییر از یک مدل خطی به یک مدل چرخشی می‌تواند به رفع چالش‌های محیطی کمک کند. درهمین راستا، استفاده از فناوری‌های جدید و هوش مصنوعی بسیار مؤثر خواهد بود.

به عنوان مثال، در برخی از مطالعات آمده است که ادغام یادگیری ماشینی در مدل‌های اقتصاد چرخشی صنعتی، قابلیت بازیافت منابع و کیفیت محصول را افزایش داده و همچنین راه را برای رسیدن به یک مسیر پایدار در توسعه صنعتی آینده هموار می‌کند. امروزه بخش‌های مختلف تولیدی ازجمله صنعت نساجی، ساختمان و حمل و نقل مفهوم اقتصاد چرخشی را پذیرفته‌اند. صنعت تولید کفپوش یک نمونه از صنایعی است که به دنبال استفاده از این مفهوم است. با این حال، مطالعات اندکی از اجرای اصول اقتصاد چرخشی در این صنعت در دسترس است. علاوه براین، بررسی ارزیابی چرخه زندگی (LCA)، مدل‌های کسب‌وکار چرخشی، نوآوری مواد و فناوری‌های بازیافت توانسته اند شکاف‌های تحقیقاتی را شناسایی کنند. صنعت تولید کفپوش نمونه ای از بخش‌هایی است که به دنبال استفاده از این مفهوم هستند. با این حال، تعداد اندکی از مطالعات جامع بر اجرای اصول اقتصاد چرخشی در این صنعت متمرکز هستند. یکی از زمینه‌های تحقیقاتی مهم در این زمینه که نیاز به توجه دارد، همانطور که قبلا هم گفته شد ارزیابی چرخه حیات (LCA)، مدل‌های اقتصاد چرخشی، نوآوری مواد، و فناوری‌های بازیافت هستند. در این تحقیق، فریم ورک 9R را باهدف دستیابی به اقتصاد چرخشی و اجرای آن در چرخه تولید و مصرف کفپوش در ایران و سایر کشورها معرفی می‌کنیم. ما همچنین راه حل‌های موفق مرتبط را در این ساختار ارائه می دهیم.

نتیجه گیری

امروزه شرکت‌های بزرگ تولید کننده فرش و کفپوش در سراسر جهان رویکرد اقتصاد چرخشی را پذیرفته اند. آنها تلاش می کنند تا به مشتریان خود نشان دهند که محصولات آنها پایدار و سازگار با محیط زیست هستند. در اینجا، فریم ورک 9R به عنوان یک ساختار جامع به منظور دستیابی به مزایای اقتصاد چرخشی و تولید پایدار کفپوش به ویژه فرش در ایران و سایر کشورها مورد بررسی قرار گرفته است. در این مطالعه و براساس نتایج حاصل از بررسی مطالعات انجام شده در این زمینه و اطلاعات جمع آوری شده از مصاحبه با مدیران و کارشناسان مربوطه، می توان نتیجه گرفت که گام‌های مهمی درجهت تولید پایدار فرش در ایران برداشته شده است. از مهم‌ترین گام‌های برداشته‌شده در این راستا، استفاده مناسب از مواد اولیه، افزایش عمر مفید محصول و تغییر کاربری آن است. با این حال، دستیابی به اجرای کامل اصول اقتصاد چرخشی در ایران با موانع و چالش‌هایی مواجه است. یکی از این موانع هزینه بالای تاسیس واحدهای بازیافت است. بنابراین دولت باید واحدهای تولیدی بزرگ را با ارائه بسته های حمایتی در راه اندازی واحدهای بازیافت تشویق کند. با این کار آنها می توانند ازطریق بازیافت در سیستم مدیریت پسماند نقش بسزایی داشته باشند. علاوه براین، باید درجهت آموزش صحیح مصرف کنندگان و افزایش آگاهی آنها از محصولات پایدار نیز تلاش شود. این موضوع به مصرف کنندگان این امکان را می‌دهد که از خرید محصولات با اثرات منفی زیست محیطی اجتناب کرده و درک درستی از چگونگی استفاده از محصولات به دست آورند.

ازسوی دیگر، با تصویب قوانین و نظارت دقیق این اطمینان می‌دهد که اجرای موثر این قوانین نقش اساسی در دستیابی به یک اقتصاد چرخشی که سودآوری را افزایش داده و حفظ منابع و محیط زیست را نیز تقویت می کند، دارد. درواقع با طراحی محصولاتی با طول عمر بالا، امکان بازیافت و همچنین استفاده مجدد از محصولات دست دوم، می‌توانیم اقتصاد پایدارتر و شکوفاتری را در کشور ایجاد کنیم. یکی از پیشنهاداتی که می تواند مورد توجه علاقه مندان برای مطالعات آتی باشد، استفاده از روش‌ها و شبیه‌سازی پژوهش عملیاتی (OR) در طراحی و تحلیل پایداری در سیستم صنعت تولید کفپوش است که تاکنون به درستی مورد توجه قرار نگرفته است. باتوجه به نتایج به‌دست‌آمده، بدیهی است که پذیرش جهانی اقتصاد چرخشی پایدار در صنعت تولید کفپوش روبه افزایش است و از دیدگاه‌های مختلف نیز مورد توجه قرار گرفته است. در ایران، اگرچه رویکردهای متفاوتی تاکنون در اجرای اصول اقتصاد چرخشی در تولید فرش و کفپوش اعمال شده است اما این رویکردها بیشتر بر حفظ و افزایش طول عمر محصول متمرکز هستند. بررسی مدل‌های مختلف کسب و کار برای انتخاب بهترین مدل باهدف دستیابی به اهداف و مزایای اقتصاد چرخشی پیشنهاد دیگری است که زمینه را برای توسعه و تحقیق بیشتر فراهم می‌کند. به طور کلی، توجه بیشتر به همزیستی صنعتی به عنوان یک رابطه مشارکتی و سودمند متقابل بین صنایع یا سازمان‌ها مختلف پیشنهاد دیگری برای مطالعات آتی است؛ نه تنها باید برای تغییر مسیر ضایعات یا محصولات جانبی در هر سازمان به مواد خام یا منابع انرژی برای همان سازمان یا سایر سازمان‌ها تلاش کرد بلکه بایستی تا حد امکان یک سیستم حلقه بسته ایجاد کنیم.